พวยปั้น

ปากปั้น (壶嘴)

     ปากปั้นหรือเรียกว่า “พวยปั้น” (壶流) ออกแบบมาเพื่อการรินน้ำชา พวยของปั้นจื่อซาจากมุมมองด้านการใช้ประโยชน์คือเพื่อให้พวยน้ำพุ่งไหลคล่อง จากมุมมองด้านศิลปะคือเพื่อความสวยงาม แต่บางครั้งที่การออกแบบเพื่อความสวยงามของปั้นแล้วก็มาขัดกันกับความสามารถในการไหลของพวยน้ำ

     ๑. การเชื่อมต่อพวยกับตัวปั้น จำแนกออกได้ 2 รูปแบบ :

        (1) การเชื่อมต่อแบบเปิด (明接) รอยต่อของพวยกับตัวปั้นเห็นได้ชัดเจน เป็นรูปแบบโครงสร้าง Intersecting Line (相贯线)

▲พวยเชื่อมต่อกับตัวปั้นแบบเปิด [《ซินจู๋》ของทังเซวียนอู่(汤宣武《歆竹》)]

        (2) การเชื่อมต่อแบบลับ (暗接) รอยต่อของพวยกับตัวปั้นไม่เด่นชัด รวมตัวกลมกลืนเป็นเนื้อเดียวกัน เป็นรูปแบบโครงสร้าง Transition Line (过渡线)

▲พวยเชื่อมต่อกับตัวปั้นแบบลับ [《สือเผียว》ของเฉินหย่งเลี่ยง(陈永亮《石瓢》)]

     ๒. รูปลักษณ์ของริมฝีปากปั้น : ริมฝีปากเรียบ (平口嘴) ริมฝีปากงุ้ม (包口嘴) ริมฝีปากลิ้น (舌口嘴)

▲ริมฝีปากเรียบ [《เต๋อยี่》ของเฉินหลิ่วหลิ่ว(陈柳柳《德意》)]

▲ริมฝีปากงุ้ม [《เม็ดบัว》ของสวีเส้าฟง(徐少锋《莲子》)]

▲ริมฝีปากลิ้น [《หกเหลี่ยมแตกกลีบ》ของหยางจวินป่าว(杨军保《六方抽角》)]

     ๓. รูปแบบของพวยปั้น แยกออกได้ 5 รูปทรง :

        (1) พวยตรง (直嘴) : รูปทรงเรียบง่าย พวยน้ำพุ่งไหลออกอย่างมีพลัง การเชื่อมต่อมีทั้งแบบเปิดและแบบลับ

▲พวยตรง [《ฉืนหลง》ของซ่าวซุ่นเซิน(邵顺生《螭龙》)]

        (2) พวยโค้งเดียว (一弯嘴) : รูปร่างเหมือนจงอยปากนก จึงเรียกขานกันว่า “ปากจงอย” การเชื่อมต่อของพวยรูปแบบนี้เป็นแบบลับ

▲พวยโค้งเดียว [《ชิงหยิ่ง》ของเสิ่นฉ่ายเอ๋อ(沈彩娥《清影》)]

        (3) พวย2โค้ง (二弯嘴) : ฐานของพวยที่ติดกับตัวปั้นจะใหญ่ น้ำออกจากพวยรูปแบบนี้จะลื่นไหล การเชื่อมต่อมีทั้งแบบเปิดและแบบลับ

▲พวย2โค้ง [《ห้านฟางฝูโซ่ว》ของพานกั๋วเซิ่น(潘国胜《汉方福寿》)]

        (4) พวย3โค้ง (三弯嘴) : ส่วนใหญ่ปรากฏร่างอยู่บนเครื่องใช้ยุคต้น ได้แรงบันดาลใจจากปั้นทองแดงดีบุก การเชื่อมต่อส่วนใหญ่เป็นแบบเปิด

▲พวย3โค้ง [《วีรบุรุษ》ของสื่ออ้ายหมิน(史爱民《英雄》)]

        (5) ปากเป็ด (鸭嘴) : ได้แรงบันดาลใจจากแก้วนม ส่วนใหญ่ใช้ในปั้นหมวกพระ(僧帽壶) กากาแฟ

▲ปากเป็ด [《หมวกพระ》ของซ่าวย่าฟาง(邵亚芳《僧帽》)]

     จะตัดสินอย่างไรว่าพวยน้ำพุ่งไหลคล่องหรือไม่ ?

     น้ำจะไหลออกจากพวยอย่างง่ายดายหรือไม่ ไม่เพียงบ่งชี้ถึงอัตราการไหลของน้ำ ยังรวมถึงความเร็วของพวยน้ำ ความเร็วของพวยน้ำสูง ระยะการพุ่งไหลของน้ำจะได้ไกลกว่า

 ▲พวยของปั้นจื่อซาที่ดีพวยน้ำพุ่งไหลคล่อง ไหลหมดจดไม่เกิดหยดน้ำ น้ำพุ่งออกเป็นลำเส้นโค้งอย่างมีพลัง

     1. ระยะจากริมปากพวยถึงขอบปากปั้นยิ่งห่าง ความเร็วของพวยน้ำก็จะยิ่งสูง มิใช่ว่าพวย3โค้งจะมีพวยน้ำพุ่งไหลออกด้อยกว่าพวยตรง

▲ระยะห่างจากริมปากพวยถึงขอบปากปั้นยิ่งมาก ความเร็วของพวยน้ำยิ่งสูง

     2. ฐานของพวยควรออกแบบอยู่บนขอบนอกสุดของทรวดทรงตัวปั้น ซึ่งก็คือตำแหน่งที่เส้นตั้งฉากสีแดงสัมผัสกับเส้นขอบนอกสุดของตัวปั้น

▲ฐานของพวยควรเชื่อมต่ออยู่บนขอบนอกสุดของทรวดทรงตัวปั้น

-----…..-----…..-----…..-----…..-----…..-----…..-----…..---

เอกสารอ้างอิง :
1. 紫砂壶的“明接”和“暗接”: http://m.96hq.com/xinwen/a/20171009/20972.html

2. 你知道紫砂壶壶嘴（壶流）共有几种造型么？: https://kknews.cc/collect/x58q5aq.html

3. 紫砂小壶嘴大乾坤 : https://kknews.cc/collect/lxkmz5b.html