《ประวัติชา》(茶史) กล่าวไว้ว่า : “ชามีสามลักษณะเด่น : หนึ่งสี สองกลิ่น สามรส” กล่าวสำหรับผู้ที่เพิ่งริเริ่มในการดื่มชา ทั่วๆไปมักถูกพิชิตโดยกลิ่นชา นี่เป็นสิ่งที่ทำให้ยอมรับชา และเป็นมนต์เสน่ห์ของชาในการ “แย่งชิงคนด้วยกลิ่น”
กลิ่นชาที่แท้จริงควรเป็นกลิ่นเบาบาง ซ่อนกลิ่นโดยธรรมชาติ เป็นกลิ่นที่ติดตรึงอยู่ในช่องปากได้ยาวนาน เป็นกลิ่นที่บอกเป็นนัยและปลดปล่อยออกมาจากเนื้อใน ใบชาที่แตกต่างกันก็จะมีกลิ่นหอมไม่เหมือนกัน และกลิ่นชาที่ดีสามารถจำแนกออกได้ 5 ระดับ
ระดับที่1 : กลิ่นล่องลอยบนผิวน้ำ【水飘香】
คือ : กลิ่นชาเบื้องต้น บ่งชี้ถึงกลิ่นหอมตอนชงชา
คาแรคเตอร์ : เป็นกลิ่นชาฟุ้งกระจายสัมผัสได้อย่างผิวเผิน ดมได้แต่ดื่มไม่ได้ เมื่อตอนชงชาจะส่งกลิ่นหอมล่องลอยไปในอากาศ แม้กระทั่งฝาภาชนะก็ยังมีกลิ่นติดอยู่ รสกลิ่นเข้มข้น ส่งกลิ่นหอมฟุ้งจรุงใจ แต่เมื่อดื่มเข้าปากแล้ว กลิ่นหอมจะลดลงไปมาก กระทั่งไม่มีกลิ่นหลงเหลืออยู่
ระดับที่2 : กลิ่นซึมเข้าไปในน้ำ【香入水】
คือ : กลิ่นชาทั่วไป ซึ่งก็คือกลิ่นหอมที่ผสมกันอยู่ในน้ำชา
คาแรคเตอร์ : หลังการปลุกชา กลิ่นหอมตลบอบอวล กลิ่นชาส่วนใหญ่ยังล่องลอยอยู่บนผิวน้ำชา มีเพียงบางส่วนผสมรวมกันในน้ำชา กลิ่นชาแบบนี้ทำให้ผู้คนสัมผัสโดยการดมแล้วหอม ดื่มก็หอมแต่หอมสู้จากการดมไม่ได้
ระดับที่3 : กลิ่นซุกซ่อนอยู่ในน้ำ【水含香】
คือ : กลิ่นชาชั้นดี บ่งชี้ถึงกลิ่นหอมของน้ำชาที่ติดตรึงอยู่ในช่องปากหลังการดื่มชา
คาแรคเตอร์ : หลังการปลุกชา กลิ่นชาส่วนน้อยฟุ้งแพร่กระจาย ส่วนใหญ่ผสมรวมกันในน้ำชา กลิ่นหอมจะจมเมื่อรวมกันอยู่ในน้ำชา ตอนชงชาแทบจะดมไม่ได้กลิ่นหอมหรือมีเพียงกลิ่นเบาบาง แต่เมื่อดื่มเข้าปากแล้ว กลิ่นชาอบอวลอยู่ในช่องปาก ส่วนหนึ่งแพร่กระจายจากฟัน ส่วนหนึ่งแพร่กระจายออกมาจากลำคอ นอกจากนั้น กลิ่นที่ซุกซ่อนอยู่ในน้ำชายังมีลักษณะพิเศษที่สำคัญ นั่นก็คือ “กลิ่นหอมตกค้างอยู่ในก้นจอก” ที่เด่นชัดมาก
หากคิดที่จะสัมผัสกลิ่นชาลักษณะแบบนี้ สามารถปฏิบัติดังนี้ : เมื่อดื่มน้ำชาเข้าปากแล้วให้หยุดหายใจ เมื่อกลืนน้ำชาลงสู่ลำคอแล้ว ปิดปาก แล้วค่อยๆหายใจออกทางโพรงจมูก เช่นนี้แล้วจะสามารถสัมผัสได้ถึงต้นกำเนิดของกลิ่นหอม
ระดับที่4 : กลิ่นซ่อนเร้นอยู่ในน้ำ【水生香】
คือ : กลิ่นชาชั้นเยี่ยม กลิ่นหอมของชาลักษณะนี้จะผสมกลมกลืนรวมกับน้ำชาในระดับที่สูงมาก
คาแรคเตอร์ : เมื่อดมแล้วแทบไม่มีกลิ่นหอม แต่หลังดื่มเสร็จ ปลายลิ้นได้รับรู้รสหวานเล็กน้อย กลิ่นหอมจะค่อยๆย้อนออกมาจากลำคอ ขบวนการเช่นนี้คงอยู่ได้นาน ในขณะเดียวกัน รสชาติของน้ำชาทำให้ลื่นคล่องคอ
ระดับที่5 : กลิ่นบรรลุผล【水即香】
คือ : กลิ่นชาขั้นสุดยอด คิดที่จะได้สัมผัสกลิ่นชาระดับนี้ ต้องเป็นชาที่มีความต้องการสูง เป็นชาที่คุณภาพทั้งของวัตถุดิบและทางกรรมวิธีการผลิตต้องยอดเยี่ยม
คาแรคเตอร์ : กลิ่นชาเข้มข้นจัดเต็ม ผสมรวมกับน้ำชาเป็นเนื้อเดียว น้ำชาไหลไปทางไหน กลิ่นชาตามไปทางนั้น ในขณะที่กลิ่นชาระเหยออกจากน้ำชาจะปรากฏความรู้สึกแบบ “น้ำกลิ่นรวมเป็นหนึ่ง” หลังจากดื่มเข้าไปแล้ว จะมีความรู้สึก “น้ำชาก็คือกลิ่นหอม กลิ่นหอมก็คือน้ำชา” ที่น่าพิศวง
การดื่มชาไม่ว่าเพื่อความชื่นชอบ หรือความสุข หรือความสุนทรียะแห่งวิถีชีวิต หรือความพึงพอใจในการดำเนินชีวิตที่ได้ลิ้มรสชาที่แท้จริงของน้ำชาอันหอมหวน หรือการหยั่งรู้ชีวิตบนวิถีชา ทุกท่านไม่จำเป็นต้องแสวงหากลิ่นชาที่เหนือระดับขึ้นไป สิ่งสำคัญคือขอให้พวกเรามีสภาพจิตที่ดีในการดื่มชา
ความชื่นชอบในการดื่มชากับความรู้เรื่องชาเป็นคนละเรื่องกัน การชื่นชอบไม่แสดงว่ามีความรู้ คุณรักการดื่มชา งั้นคุณก็คงต้องรู้ว่าจะเลือกซื้อชาและการชงดื่มชาที่ถูกต้องได้อย่างไร การดื่มชามิใช่โปรดปรานอย่างตาบอดคลำช้าง คุณเข้าใจเข้าถึงชาฉันใด ชาก็จะเข้าใจเข้าถึงคุณฉันนั้น
เอกสารอ้างอิง :
1. 茶香五個層次，你品過幾層? https://kknews.cc/zh-mo/culture/ab9mkmv.html
