《คัมภีร์ชา》และ《บทเพลงชาเจ็ดถ้วย》เป็นสองจุดสุดยอดที่เคียงบ่าเคียงไหล่กับประวัติศาสตร์ทางวัฒนธรรมชาจีน แต่ทว่าพวกมันเป็นสองมิติที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง
- อันก่อนได้ก่อสร้าง “โลกทางวิทยาศาสตร์กายภาพ” ของชา
- อันหลังได้ยกระดับ “ขอบเขตทางสุนทรียภาพและจิตวิญญาณ” ของชา
《คัมภีร์ชา》--- “สรีระ”แห่งชา
เป็นสารานุกรมความรู้เรื่องชาเล่มแรกของโลกที่อธิบายชาอย่างละเอียดและอย่างเป็นระบบ ถือเป็น“คัมภีร์ไบเบิล”ของชา เป็นการนำชาจากการเป็นเครื่องดื่มชนิดหนึ่งมายกระดับให้เป็นวิชาการและวัฒนธรรมระดับสูง แก่นของเรื่องคือ “เทคนิค/术” และ “ทฤษฏี/理”
• ผู้แต่ง : ลู่อวี่/陆羽 (ค.ศ.733-804) เป็นนักวิทยาศาสตร์ด้านใบชา นักวิชาการทางวัฒนธรรมชา ได้รับเกียรติสูงสุดให้เป็น “เทพแห่งชา/茶圣”
• ยุคสมัย : ราชวงศ์ถัง (ค.ศ.618-907)
• แก่นแท้ : มันเป็นคำตอบของปัญหา “ชาคืออะไร?” และ “เรื่องชาเป็นเช่นไร?” ตั้งแต่การเพาะปลูก การเด็ดเก็ษ การผลิต การต้มน้ำจนถึงการชิมดื่ม มาจัดให้เป็นระบบทั้งด้านการจัดการทางวัสดุและด้านข้อกำหนดทางเทคนิคได้ครบถ้วนสมบรณ์
• เนื้อหาใจความที่สำคัญ :
- บุกเบิกการเป็นวิชาการชาอย่างเป็นระบบ :《คัมภีร์ชา》เป็นหนังสือที่ว่าด้วยเรื่องชาโดยเฉพาะครบทุกด้านเล่มแรกของโลก ถูกสรรเสริญเป็นสารานุกรมใบชา
- การศึกษาค้นคว้าทางวิทยาศาสตร์ของใบชา : ในหนังสือได้บรรยายอย่างละเอียดถึงสภาพแวดล้อมของการเจริญเติบโตของใบชา มาตรฐานของการเด็ดเก็ษ กรรมวิธีการผลิต เป็นต้น ได้บ่งบอกถึงคุณภาพใบชาว่า “ชาป่าเด่น ชาไร่ด้อย”
- กฏเกณฑ์ทางเทคนิคการต้มชา : ได้อธิบายขั้นตอนของการต้มชาผงยุคถังอย่างละเอียด พร้อมได้นำเสนอศิลปะการต้มชาโดย “การต้มน้ำเดือด 3 ลำดับ” โดยถือเอาน้ำเดือดลำดับที่ 2 เป็นสภาวะอุดมคติของการต้มชา การใช้น้ำต้มในสภาวะนี้เหมาะเจาะในการสกัดกลิ่นหอมและรสชาติของใบชาออกมาได้อย่างเต็มที่
- จัดเครื่องมืออุปกรณ์เป็นระบบมาตรฐาน : ได้แนะนำเครื่องมือการทำชาและอุปกรณ์การดื่มชาทั้งหมด 24 ชนิด มีการกำหนดวัสดุ ขนาด และฟังค์ชั่นของเครื่องมืออุปกรณ์เหล่านี้ไว้อย่างเด่นชัด
- การเสนอจิตวิญญาณแห่งวิถีชา : ได้นำเสนอจิตวิญญาณแห่งวิถีชาแบบฉบับ “สู่การปลูกฝังตน มัธยัสถ์สู่คุณธรรม” เน้นย้ำถึงคุณค่าทางจริยธรรมและความหมายแฝงทางวัฒนธรรมของชา
- เกิดผลกระทบอย่างมากทางวัฒนธรรม :《คัมภีร์ชา》ใม่เพียงก่อเกิดผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อพัฒนาการทางวัฒนธรรมชาจีน ยังแพร่ขยายไปถึงแถบเอเชียตะวันออก เช่น “ศิลปะชงชา”ของเกาหลี และ “พิธีชงชา”ของญี่ปุ่น ล้วนได้รับอิทธิพลที่ลึกซึ้ง
《บทเพลงชาเจ็ดถ้วย》--- “วิญญาณ”แห่งชา
เป็นบทกวีจีนโบราณที่แสดงออกถึงระดับจิตวิญญาณในการเสพสุขทางศิลปะการดื่มชา ถือเป็น“ซิมโฟนีบทเพลงกวี”ของชา ยกระดับการชิมดื่มชาถึงจุดสูงสุดของการการตระหนักรู้ซึ้งทางจิตวิญญาณ แก่นของเรื่องคือ “การตระหนักรับรู้/意” และ “ระดับจิตวิญญาณ/境”
• ผู้แต่ง : หลูถง/卢仝 (ค.ศ.795-835) ได้รับการยกย่องให้เป็น “เซียนชา/茶仙”
• ยุคสมัย : ราชวงศ์ถัง (ค.ศ.618-907)
• แก่นแท้ : มันเป็นคำตอบของคำถาม “ทำไมถึงดื่มชา?” และ “ชาจะไปในทิศทางใด?” มันได้บรรยายให้เห็นภาพถึงความรู้สึกที่เลอเลิศเมื่อระดับจิตวิญญาณหลังการชิมดื่มชาค่อยๆคืบหน้าไปทีละขั้น ก่อเกิดเป็นวิถีทางสุนทรียภาพโดยการที่ทาง“วัตถุ”ทะลุมิติมายังฝั่งตรงข้ามทาง“จิตใจ”
• เนื้อหาใจความที่สำคัญ :
- ถ้วยที่1 : ลื่นคล่องคอ (กิเลสทางกาย) | เริ่มต้นจากความต้องการทางกายภาพในการดับกระหายน้ำ
- ถ้วยที่2 : ซึมเศร้ามลาย (จากกายสู่จิต) | คนกับโลกก็จะค่อยๆแยกห่างจากกัน วิญญาณคืนสู่ร่าง
- ถ้วยท3 : ตื้นตันใจ (จากจิตเข้าฌาน) | เจริญสมาธิ ปัญญาบังเกิด
- ถ้วยที่4 : ขับถ่ายเหงื่อ (จากฌานพ้นทุกข์) | สงบสติอารมณ์ ขจัดบ่วงกรรม
- ถ้วยที่5 : ชำระกาย (ขัดเกลากายใจ) | ชำระกายใจให้บริสุทธิ์ ไม่ยึดติด
- ถ้วยที่6 : ความเป็นเซียน (บรรลุมรรคผล) | สู่ความเป็นเซียนในพลังยินหยางอย่างสมดุล
- ถ้วยที่7 : สายลมพัด (อมตภาพ) | ความเป็นเซียนล่องลอยในอากาศสู่แดนสุขาวดี
ข้อสรุปเบื้องต้น
•《คัมภีร์ชา》: คือ“เทคนิค/术” เป็น“พื้นฐาน” หากไม่มีการศึกษาค้นคว้าและข้อกำหนดของ ลู่อวี่ สำหรับชาแล้ว ตั้งแต่ต้นจนจบชาอาจเป็นเพียงเครื่องดื่มที่ธรรมดาชนิดหนึ่ง ยากที่กลายเป็นระบบวัฒนธรรมที่กว้างขวางและลึกซึ้ง
•《บทเพลงชาเจ็ดถ้วย》: คือ“วิถี/道” เป็น“การยกระดับ” หากไม่มีการบรรยายให้เห็นภาพอย่างยิ่งยวดของ หลูถง สำหรับชาแล้ว วัฒนธรรมชาก็อาจจะขาดซึ่งจิตวิญญาณและสีสันแห่งอุดมคติอันน่าประทับใจ
การสรุปรวบยอด
-《คัมภีร์ชา》ของลู่อวี่ ได้มอบโครงสร้างกระดูกให้แก่ชา สามารถยืนได้อย่างมั่นคง《บทเพลงชาเจ็ดถ้วย》ของหลูถง ได้ฉีดวิญญาณและพลังชี่กับเลือดเข้าไปในชา ทำให้บินเพดานสูง
- สองสิ่งนี้--หนึ่งหยินหนึ่งหยาง หนึ่งความเป็นจริงหนึ่งความว่างเปล่า ร่วมด้วยช่วยกันผลักดันวัฒนธรรมชาจีนให้อยู่ในระดับที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เพียงหนึ่งเดียวในโลก
- เมื่อชิมดื่มชา พวกเราต้องนำศิลปะเทคนิคของลู่อวี่มาชงชาจอกนี้ แล้วต้องการระดับจิตวิญญาณของหลูถงมาลิ้มรสดื่มด่ำของชาจอกนี้
เอกสารอ้างอิง:
1. บทเพลงชา 7 ถ้วยของหลูถง : https://puerthaiblog.blogspot.com/2019/09/7.html
2. การย้อนแย้งของอุตสาหกรรมชา (1/3) : https://puerthaiblog.blogspot.com/2025/09/13.html
3. การย้อนแย้งของอุตสาหกรรมชา (2/3) : https://puerthaiblog.blogspot.com/2025/09/23.html
4. การย้อนแย้งของอุตสาหกรรมชา (3/3) : https://puerthaiblog.blogspot.com/2025/09/33.html
