วันอาทิตย์ที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2564

เครื่องลายคราม---สมบัติล้ำค่าของมนุษยชาติ (8)



        4.5 เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง/明成化青花瓷


        รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง (ศักราชของจักรพรรดิจูเจี้ยนเซิน/หมิงเซี่ยนจง ปี1465-1487) ระยะการครองราชย์ 23 ปี หลังผ่านยุคอันยุ่งเหยิงใน 3 รัชศกเจิ้งถง/จิ่งไท่/เทียนซุน (ภายหลังถูกเรียนขานเป็น “ยุคว่างเปล่า” หรือ “ยุคมืด”) โรงเตาเผาราชสำนักจิ่งเต๋อเจิ้นก็ได้หวนคืนกลับมาทำการเผาผลิตเป็นปกติโดยถ้วนหน้า เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วเป็นเครื่องเคลือบมีชื่อที่สำคัญในประวัติศาสตร์การเผาผลิตเครื่องเคลือบดินเผาของชนชาติจีน ในวงการเล่นเครื่องเคลือบโบราณมีคำกล่าวที่เลื่องลือกันว่า “หมิงดูเฉิงฮั่ว ชิงดูหย่งเจิ้ง”  

▲เครื่องลายครามจานลายเก้ามังกร รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 6.6 ซม. ปากกว้าง 39.5 ซม.---ตัวเลขจีนโบราณแบ่งออกเป็นตัวเลขหยางและตัวเลขหยิน เลขคี่เป็นตัวเลขหยาง เลขคู่เป็นตัวเลขหยิน “/เก้า” เป็นตัวเลขสูงสุดในบรรดาตัวเลขหยาง “/ห้า” อยู่ตรงกลางพอดี ; ลายมังกรห้าเล็บเก้าตัวเป็นสัญลักษณ์ทาง “九五之尊/พระราชอำนาจจักรพรรดิ” ใช้เป็นคำเรียกแทนจักรพรรดิ 


        • ภูมิหลังทางประวัติศาสตร์

        จักรพรรดิเฉิงฮั่วตั้งแต่ช่วงเยาว์วัยก็อยู่ในภาวะหวาดกลัวต่อการถูกประทุษร้าย เมื่อพระชนมายุ 17 ปีได้สืบราชสันตติวงศ์แล้วก็แต่งตั้งว่านเจินเอ๋อ(万贞儿)ซึ่งเป็นนางกำนัลที่ดูแลเลี้ยงดูจักรพรรดิเฉิงฮั่วตั้งแต่ยังเป็นทารกและมีอายุแก่กว่า 17 ปีเป็น “พระสนมว่าน” การที่เป็นนางในดวงใจคนต่างวัยและทรงหลงรักมาก สืบเนื่องจากนางกำนัลว่านได้ทำตัวเป็นเพื่อน/คนรัก/คุณแม่/ราชองครักษ์ของจักรพรรดิเฉิงฮั่วตั้งแต่ทรงเป็นองค์ชายน้อยมาโดยตลอด พระสนมว่านสิ้นพระชนม์ในปี 1487 หลังจากนั้นอีก 8 เดือน จักรพรรดิเฉิงฮั่วที่ทรงโศกเศร้าเป็นอย่างมากก็เสด็จสวรรคตตามเมื่อพระชนมายุ 41 ปี 

▲จักรพรรดิเฉิงฮั่ว / พระสนมว่าน
 

        เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วถือเป็นตัวแทนทางศิลปกรรมของเครื่องลายครามระยะกลางยุคหมิง คือมีลักษณะที่พิเศษโดดเด่น อ่อนช้อยงดงาม ละเอียดประณีต นี่เป็นเพราะอุปนิสัยที่อ่อนโยน/รักความสันโดษที่ถูกเลี้ยงดูมาตั้งแต่ยังทรงเยาว์วัยของจักรพรรดิเฉิงฮั่ว กล่าวบนความหมายอีกแง่ พระองค์ทรงมีอาการผิดปกติทางจิต เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วได้เปลี่ยนแปลงรูปแบบรัชศกซวนเต๋อที่เป็นภาชนะขนาดใหญ่ดูมีพลัง มาเป็นภาชนะขนาดเล็กอรชรที่ดูอ่อนโยน ตั้งแต่โบราณกาลมีคำกล่าวที่ว่า “เฉิงฮั่วไม่มีภาชนะใหญ่” 

▲กึ่งสำเร็จรูปเครื่องเคลือบโต้วไฉ่ตราไก่ รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง---เผาผลิตเป็นเครื่องลายครามภาพร่างลายเส้น

▲เครื่องเคลือบโต้วไฉ่ตราไก่ รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง---เขียนระบายอู๋ไฉ่บนภาพร่างลายเส้นลายคราม ; เครื่องเคลือบโต้วไฉ่มีชื่อมากที่สุดในบรรดาเครื่องเคลือบรัชศกเฉิงฮั่ว 

        • สารสีคราม

        เครื่องลายครามเตาหลวงรัชศกเฉิงฮั่วนอกจากในระยะต้นยังมีการใช้ “ซูหมาหลีชิง” อย่างต่อเนื่อง ซึ่งสีลายครามสำแดงน้ำเงินเข้มหนัก มีระดับเข้มจางและผลึกสนิมเหล็ก ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ที่ตกทอดจากปลายรัชศกซวนเต๋อ ในระยะกลางปลายส่วนใหญ่จะใช้ “เปยถังชิง” จากเมืองเล่อผิงมณฑลเจียงซี ก็เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ผิงเติ่งชิง” ซึ่งมีลักษณะเฉพาะคือสีลายครามอ่อนโยนสละสลวย ออกน้ำเงินอมเทา สำแดงสีอย่างมั่นคงเงียบสงบ 

▲ระยะต้นรัชศกเฉิงฮั่วใช้ “ซูหมาหลีชิง” ลายครามออกสีน้ำเงินเข้มหนัก ระดับเข้มจางเด่นชัด / ระยะกลางปลายรัชศกเฉิงฮั่วใช้ “ผิงเติ่งชิง” ลายครามออกสีน้ำเงินอ่อนอมเทาสละสลวย

        • ลักษณะเฉพาะ

        หลังรัชศกซวนเต๋อยุคหมิง รูปแบบของเครื่องลายครามรัชศกเจิ้งถง/จิ่งไท่/เทียนซุนในช่วงระยะเกือบ 30 ปีที่ซึมซับอิทธิพลจากสิ่งอื่นๆโดยไม่รู้ตัว เมื่อถึงรัชศกเฉิงฮั่วช่วงที่โรงเตาเผาราชสำนักจิ่งเต๋อเจิ้นฟื้นฟูการเผาผลิต ได้ปรับเปลี่ยนรูปร่างหน้าตาที่ใหญ่โตฟู่ฟ่าที่กลายเป็นแบบฉบับของรัชศกหย่งเล่อ/ซวนเต๋อ รูปแบบของเครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วจะมีขนาดเล็กแบบบาง สีอ่อนละมุนเย็นตา ภาพวาดเรียบง่ายอ่อนช้อยงดงาม อาศัยเอกลักษณ์แบบอรชรชดช้อย ก้าวผงาดเข้าไปอยู่ในยุทธจักร 

▲เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วมีเนื้อดินแดง/บางเบา/โปร่งแสง

▲เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วมีผิวขาว/เคลือบหนา ตรงสีลายครามอ่อนจะปรากฏลักษณะเบลอ

        เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม :

        (1) กลุ่มผลิตต้นรัชศกเฉิงฮั่ว ในแต่ละด้านล้วนคลับคล้ายเครื่องลายครามรัชศกซวนเต๋อ โดยเฉพาะใช้ซูหมาหลีชิงที่เป็นสารสีครามนำเข้า 

▲เครื่องลายครามจานลายเมฆกิเลน รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 6.5 ซม. ปากกว้าง 34.5 ซม.---ก้นจานด้านในเขียนลายกิเลนคู่

▲เครื่องลายครามถ้วยลายเก้ามังกรแผลงฤทธิ์เดชทะเล รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 7.8 ซม. ปากกว้าง 17.2 ซม.---ก้นถ้วยด้านในเขียนลายมังกรทะเลล้อมด้วยวงแหวนสองวง 

▲เครื่องลายครามคนโททรงกลีบฝักลายเถาวัลย์ดอกไม้ รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 27.5 ซม.

▲เครื่องลายครามคนโททรงน้ำเต้าลายเถาวัลย์ดอกไม้ รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 41 ซม.---ภาชนะเครื่องลายครามจาน/ถ้วย/จอกรัชศกเฉิงฮั่วที่ได้ตกทอดมาส่วนมากเป็นภาชนะขนาดเล็ก แต่ภาชนะชิ้นนี้ถือเป็นภาชนะขนาดค่อนข้างใหญ่ในช่วงสมัยนั้น

        (2) กลุ่มที่มีเอกลักษณ์ทางเนื้อดินบาง/เคลือบขาว/สีลายครามอ่อนโยน ถือเป็นตัวแทนของเครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่ว มีลักษณะใกล้เคียงกับเครื่องลายครามรัชศกหงจื้อที่ตามมาทีหลัง 

▲เครื่องลายครามถ้วยราชสำนักลายเถาวัลย์ดอกกระเจี๊ยบ รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง ขนาด 14.5 ซม. ราคาประมูล 1.11 ร้อยล้านRMB เมื่อปี 2013

▲เครื่องลายครามถ้วยราชสำนักลายลูกหลานเต็มบ้าน รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง ขนาด 15.4 ซม. ราคาประมูล 54 ล้านRMB เมื่อปี 2016

▲เครื่องลายครามจอกขาสูงลายเมฆมงคลนกกระเรียนฟ้า รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 8.9 ซม. ปากกว้าง 13.1 ซม. ราคาประมูล 27 ล้านRMB เมื่อปี 2016 

▲เครื่องลายครามถ้วยลายมังกรขุยหลง รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 9.2 ซม. ปากกว้าง 17.3 ซม.

▲เครื่องลายครามถ้วยลายดอกฮอลลี่ฮ๊อค รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง

        • ตราประทับ

        ตราประทับบนเครื่องเคลือบรัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิงเสมือนมีคนเขียนโดยเฉพาะ รูปแบบค่อนข้างมาตรฐาน ตัวอักษรแทบสม่ำเสมอ ตราประทับส่วนใหญ่เขียนอักษรข่ายซู “大明成化年製/ผลิตปีเฉิงฮั่วต้าหมิง” ใน 2 รูปแบบ 

▲เครื่องลายครามจอกลายอักษรเทวนาครี รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง สูง 4 ซม. ปากกว้าง 7 ซม. เขียนตราประทับ “大明成化年製/ผลิตปีซวนเต๋อต้าหมิง” ที่ใต้ก้นแบบ “สองแถวสองเหลี่ยม

▲เครื่องลายครามถ้วยลายหินแปลกดอกชา รัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง เขียนตราประทับ “大明成化年製/ผลิตปีซวนเต๋อต้าหมิง” ที่ใต้ก้นแบบ “สองแถวสองวง

▲เครื่องลายครามกระถางธูปสามขาลายเถาวัลย์แปดสัญลักษณ์มงคล เตาเอกชนรัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิง เขียนตราประทับ “大明成化年製/ผลิตปีซวนเต๋อต้าหมิง” ที่ใต้ก้นแบบ “สองแถวสองวง


        เครื่องลายครามเตาหลวงรัชศกเฉิงฮั่วได้สืบสานบนพื้นฐานกรรมวิธีการเผาผลิตขั้นสูงของเครื่องลายครามเตาหลวงรัชศกซวนเต๋อ และความชำนาญที่สมบูรณ์แบบมากขึ้นจากการปฏิรูปพัฒนาเทคนิคอย่างต่อเนื่อง สามารถกล่าวได้ว่า เครื่องลายครามรัชศกเฉิงฮั่วยุคหมิงเป็นคลื่นลูกใหม่ กับเครื่องลายครามรัชศกซวนเต๋อถือเป็นคู่ที่ไม่มีใครเทียบของเครื่องลายครามเตาหลวงยุคหมิงของจีน



เอกสารอ้างอิง :

1. 明成化青花瓷 : https://baike.sogou.com/m/v44733.htm?jsessionid=88BC726FF97D40F4369FAB4322EF55C4

2. 耿宝昌 : 最全成化青花七大权威鉴定要点 : https://m.sohu.com/a/411434992_120692764/?pvid=000115_3w_a

3. 成化青花瓷器如何鉴定真假 : https://www.zmkm8.com/article-10501-1.html