PuerThaiBlog: ศิลปะการตกแต่งปั้นจื่อซา---การประดับลาย

วันศุกร์ที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2564

ศิลปะการตกแต่งปั้นจื่อซา---การประดับลาย

“การประดับลาย/贴花” เป็นหนึ่งในการเสกสรรค์ปั้นแต่งปั้นจื่อซา ส่วนใหญ่จะใช้ในปั้นตลก ทั่วไปจะประดับบนลำตัวปั้น พวยปั้น ฝาปั้น หูปั้นและคอปั้น วัสดุตกแต่งทั่วไปจะใช้ดินจื่อซาชนิดสีเดียวกันกับตัวปั้นหรือชนิดสีแตกต่างกัน เป็นศิลปะการตกแต่งที่มีมาแต่โบราณกาล

▲“花器/ปั้นตลก” โดยเจียงหยง/蒋蓉 หนึ่งใน《ศิลปินอาวุโสเจ็ดผู้ยิ่งใหญ่แห่งวงการจื่อซา》

《ปั้นสายหวูจิง》ยุคหมิง ที่ถือเป็นปั้นจื่อซาที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่มีการขุดพบทางโบราณคดี ตรงรอยต่อของพวยปั้นกับท้องปั้นจะแปะติดด้วย「ลวดลายกลีบเลี้ยงลูกพลับสี่กลีบ/四瓣柿蒂形纹叶片」นี่น่าจะเป็นการประดับลายปั้นจื่อซาที่พบเห็นครั้งแรก

▲“吴经提梁壶/ปั้นสายหิ้วหวูจิง” ปั้นจื่อซาเก่าแก่ที่สุดขุดพบทางโบราณคดีในปี 1966 ที่นครหนานจิง ถูกฝังพร้อมกับขันที หวูจิง/吴经 เมื่อรัชศกเจียจิ้งปีที่12 (ปี 1533) ราชวงศ์หมิง

จากกรรมวิธีของ “การประดับลาย” โดยทั่วไปจัดแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ

(1) “การประดับโดยการพิมพ์ลาย/模印贴花” ซึ่งสามารถแยกย่อยออกเป็น ๓ วิธีการ

๑. การปั้มลาย/印花 เป็นการนำวัสดุธรรมชาติหรือวัสดุที่ตกแต่งเป็นลวดลายมากดประทับบนผิวชิ้นงานที่เนื้อดินยังหมาดๆ (เหมือนการปั้มตราประทับ) ทั่วไปจะปั้มลวดลายเรขาคณิตหรือประแจจีน บนส่วนของคอปั้น วงขาปั้น ขอบฝาปั้น เป็นต้น

▲“紫砂云肩如意壶/ปั้นจื่อซาลายเมฆหยูอี้บนไหล่” โดยจูเข่อซิน/朱可心 หนึ่งใน《ศิลปินอาวุโสเจ็ดผู้ยิ่งใหญ่แห่งวงการจื่อซา》---บนส่วนของคอปั้น ขอบฝาปั้น วงขาปั้น ตกแต่งโดยการตีประทับลวดลาย “回纹/ประแจจีน”

๒. การแปะลาย/贴塑 เป็นการนำลวดลายจากแม่พิมพ์หรือปั้นด้วยมือเป็นชิ้นๆ มาแปะติดบนตัวปั้นโดยใช้น้ำดินข้นเป็นตัวประสาน หัวข้อการตกแต่งของการแปะลายส่วนใหญ่จะเป็นลวดลายสัญลักษณ์มงคล(ลายเมฆ ลายหยูอี้) ต้นไม้(ต้นไผ่ ต้นสน) ผลไม้(ลูกท้อ ทับทิม องุ่น) ดอกไม้(ดอกเหมย ดอกโบตั๋น ดอกบัว ดอกเก๊กฮวย) สัตว์ธรรมชาติ(กระรอก เต่า ปลา ค้างคาว) สัตว์ในจินตนาการ(มังกร หงส์ สิงห์)

▲蒋蓉•梅花印具/แม่พิมพ์ลายดอกเหมย • เจียงหยง

▲蒋蓉紫砂壶/ปั้นจื่อซา โดยเจียงหยง---ตกแต่งโดยนำลวดลายใบไม้จากแม่พิมพ์แล้วไปแปะติดบนฝาและไหล่ปั้น

▲云纹模具/แม่พิมพ์ลายเมฆ

▲“云肩如意壶/ปั้นลายเมฆหยูอี้บนไหล่” โดยฟ่านจื้อหมิ่น/范志敏---ตกแต่งโดยนำลวดลายเมฆหยูอี้จากแม่พิมพ์ไปแปะติดบนไหล่ปั้น

▲“如意云肩/ลายเมฆหยูอี้บนไหล่”---เป็นเครื่องประดับอาภรณ์ของผู้หญิงยุคโบราณที่สวมใส่บนไหล่

▲清乾隆邵玉亭御制诗文荷塘三足/ปั้นสามขาสระดอกบัวบทกวีเพื่อราชสำนัก โดยซ้าวหยี่ถิง รัชสมัยเฉียนหลงราชวงศ์ชิง---เป็นปั้นท้องกลมป่อง คอสั้น พวยเป็นใบบัวอ่อนม้วนเป็นลอน หูจับเป็นรากบัวโค้งงอ รวบศิลปะการตกแต่งทั้ง การปั้มลาย การแปะลาย การระบายโคลน เป็นต้นรวมอยู่ในร่างเดียวกัน

▲“松鼠葡萄壶/ปั้นกระรอกองุ่น” โดยการปั้นแกะลวดลายด้วยมือเป็นชิ้นๆแล้วนำไปแปะติดบนตัวปั้น ลวดลายมีทั้งแบบนูนต่ำ นูนสูงและลอยตัว

▲“松鼠葡萄壶/ปั้นกระรอกองุ่น” เป็นการนำพืชสัตว์จากธรรมชาติหลอมอยู่ในศิลปะจื่อซา ลวดลายดูมีชีวิตชีวาและเต็มไปด้วยความเริงร่า องุ่นเป็นช่อๆ เป็นสัญลักษณ์ของผลผลิตทางเกษตรอุดมสมบูรณ์และอายุยืนยาว กระรอกในจีนถือเป็นหนูชนิดหนึ่ง ตามการนับเวลาแบบจีนโบราณที่แบ่งออกเป็น “十二时辰/สิบสองชั่วยาม” ชื่อตามปีนักษัตร หนูคือ “子/ยามจื่อ” (ซึ่งมีอีกความหมายว่า“ลูก”) เมื่อนำมาประกอบกับช่อองุ่นที่มีความหมายแฝงว่า “多(มาก)” จึงเกิดความหมายในทางมงคลว่า “多子多福/ลูกหลานเต็มเมือง”

๓. การอัดลาย/模印 เป็นการนำแม่พิมพ์ที่มีลวดลายตามที่ออกแบบไว้มาอัดบนดินแผ่นตามขนาดของตัวปั้น แล้วนำดินแผ่นที่มีลวดลายมาประกอบขึ้นรูปเป็นตัวปั้นโดยเชื่อมติดด้วยน้ำดินข้น

▲“曼生瓦当壶/ปั้นกระเบื้องเชิงชาย” 1ในม่านเซิง18แบบ---ลวดลายบนลำตัวปั้นด้านหนึ่งจากการอัดลายตัวอักษร “延年” ด้วยแม่แบบไม้

▲“申锡制四方钟壶/ปั้นระฆังสี่เหลี่ยม” โดยเซินซี รัชสมัยต้าวกวงราชวงศ์ชิง---ลวดลายอักษรบนลำตัวปั้นจากการอัดลายด้วยแม่พิมพ์

(2) “การขึ้นลายโดยการนวดปั้น/捏塑成型” เป็นการนำดินจื่อซาพอกบนตัวปั้น ใช้มือนวดปั้นดินให้เป็นโครงร่าง แล้วใช้เครื่องมือตกแต่งรายละเอียดจนเสร็จสมบูรณ์---ภาพซีรีส์(บางภาพ)ของ “กระบวนการทำปั้นจื่อซา《ปลาแปลงมังกร》ด้วยมือล้วน”